A tartaraña cincenta, coñecida tamén como aguilucho cenizo, é un rapaz estilizado de tamaño mediano. O macho adulto ten unha aparencia moi distintiva: plumaxe predominantemente gris cinsento claro, case prateado, con ás longas e estreitas; presenta franxas negras nas puntas das ás e no extremo da cola. En voo, o macho mostra a parte inferior branca con listas negras nas primarias. A femia é de cor parda escura, con moteado e listas cremas por baixo, lembrando moito á súa especie próxima, a tartaraña das xunqueiras, pero máis pequena e lixeira. Os inmaturos son semellantes á femia, de tons marróns chocolate con peito alaranxado e lista clara sobre os ollos. Ambos os sexos teñen cola longa e ás moi longas e afinadas, adaptadas para voar a baixa altura realizando bruscos xiros. Os ollos son amarelos nos adultos (parda nos mozos) e as patas amarelas. Esta especie posúe un notable dimorfismo sexual en plumaxe e tamaño, sendo a femia algo maior (até 45 cm de longo e 340 g, fronte aos ~300 g do macho).

Na época de cría ocupa chairas abertas de carácter agrícola ou estepario. Prefire campiñas con cultivos de cereal, pasteiros extensivos ou breixeiras baixas, onde existe vexetación herbácea alta para ocultar o niño e abundancia de pequenos animais para cazar. Na Limia atópase en terras chá plainas de cultivo de cereal (centeo, trigo) e prados de sega. Antigamente, tamén utilizaría humidais con carrizas, pero hoxe en día adapta-se ás searas. Durante a migración e inverno frecuenta variedade de hábitats abertos, dende campiñas secas a marismas costeiras e mesmo sabanas en África. Necesita espazos amplos e chans, sen demasiadas árbores, para poder voar rente ao chan cazando. A Limia, coa súa grande chaira agrícola, ofrece condicións axeitadas durante a primavera-verán.

É un predador especializado en pequenas presas. A súa dieta consiste principalmente en pequenos mamíferos (toupas, ratos do campo, musarañas), pequenos paxaros e tamén grandes insectos. Na Limia, durante a cría, aliméntase moito de paseriformes pequenos que abundan nos campos (lavercas, picas, xirín, etc.) e de lagartos ou alevíns de pitos de perdiz. Caza voando baixo sobre os campos, percorrendo en zigzag o terreo a pouca altura. Cando localiza unha presa, lánzase cun rápido ataque rasante ou cae en picado. Grazas ás ás longas e lixeiras pode manterse en voo sostido moi lentamente, revisando cada recuncho do terreo. Tamén se posa en postes ou no chan para agardar e sorprender presas despistadas. Ao ser unha especie migratoria transahariana, no inverno en África caza tamén gran cantidade de insectos grandes (saltóns, libélulas) e réptiles pequenos. A súa eficacia cazando roedores é ben recibida polos agricultores, xa que axuda a controlar pragas nos cultivos.

A temporada reprodutora comeza en abril. Os machos chegan primeiro aos territorios e realizan voos nupciais espectaculares, con ascensións e picados acrobáticos para atraer ás femias. Unha vez formada a parella, constrúen un niño sinxelo no chan, oculto entre a vexetación herbácea alta dun campo de cereal ou nalgunha franxa de matogueira baixa. Engalanan unha depresión no chan con pólas miúdas, herbas secas e palla. A femia pon de 3 a 5 ovos brancos que incuba principalmente ela durante ~27–30 días; o macho encárgase de traerlle comida nese período. Ao nacer, os pitos están cubertos de lanuxe branco. A femia quédase coidándoos e partindo o alimento, mentres o macho continúa achegando presas ao niño. Un comportamento salientable é a entrega de presas en pleno voo: o macho trae un rato ou paxariño nas gadoupas, fai un voo sobre o niño e deixa caer a presa para que a femia a colla no aire, evitando así aterrizar no niño e atraer depredadores. Os pitos medran no transcurso dun mes; arredor de 30–35 días despois da eclosión xa son capaces de voar. Cada parella saca unha única niñada por ano. Desafortunadamente, ao aniñar en campos cultivados, moitas niñadas corren perigo polas colleitas mecanizadas se a sega ocorre antes de que voen. En zonas como a Limia, prográmanse medidas de protección dos niños, sinalizando e pactando cos agricultores a demora da sega neses anacos ata que as crías voen.

A tartaraña cincenta é un visitante estival en Galicia. Chega desde África entre finais de marzo e abril para aniñar, e permanece ata finais de agosto ou setembro. Na Limia, observamos os primeiros adultos a principios de abril sobrevoando os campos en cortexo; as postas teñen lugar en maio. Durante todo o verán están presentes na chaira criando as súas crías. A finais de agosto os adultos iniciarán a migración de regreso, e os xuvenís seguiranos pouco despois. No inverno, esta especie non está presente na comarca nin en Galicia, xa que migra ao África tropical para pasar esa estación. Polo tanto, o seu ciclo anual na Limia circunscríbese á primavera-verán. É unha especie migratoria de longa distancia: percorre milleiros de km entre Europa e África cada ano. Durante a migración de outono (setembro) pódense ver grupos pequenos alimentándose en campos antes de emprender o cruce a África.

A Limia é un dos derradeiros redutos de cría da tartaraña cincenta en Galicia. Historicamente, esta especie criaba nas extensas veigas de Antela; tras a desecación da lagoa, adaptouse aos campos de cultivo. Hoxe en día consérvase unha pequena poboación reprodutora na chaira agraria da Limia, estimada nuns poucos pares (quizais 5–10 parellas en anos bos). Esta cifra flutúa segundo a dispoñibilidade de hábitat e alimento cada tempada. A especie enfróntase a ameazas: a colleita mecanizada de cereal a finais de xuño adoita destruír niños se non se toman medidas, e o uso de praguicidas reduce a abundancia de presas. Por iso está considerada en declive en toda Europa occidental. En Galicia está catalogada como especie en perigo de extinción. Na Limia, diversos proxectos e iniciativas (como acordos con agricultores e seguimento de niños) tentan protexer as niñadas e asegurar o éxito reprodutor. O feito de que a Limia teña amplos campos abertos fai que siga a ser un hábitat idóneo; conservar prácticas agrarias compatibles coa biodiversidade é clave para que este elegante rapina continúe aniñando nas chairas limiás.