Chasco común
Canto
Información
O chasco común é un pequeno paxaro passeriforme duns 12–13 cm de lonxitude. Presenta dimorfismo sexual acusado. O macho ten colorido vistoso: cabeza, garganta e dorso case negros, contrastando cunha mancha grande branca a cada lado do pescozo. O peito é alaranxado intenso e o ventre abrancazado. As alas son negras con pequenas marcas brancas. A femia, pola contra, é de tonalidades pardas: pardo agris no dorso con lixeiro raiado, e peito ocre laranxa pálido, menos vivo ca no macho; a cabeza é marrón escura sen negro sólido. Ambos teñen cola curta de cor negra coas rectrices externas brancas, ben visibles cando abren a cola. Os ollos son negros e o peteiro curto e fino, adaptado para capturar insectos. As patas son escuras e relativamente longas para un pequeno paxaro, o que lles permite pousar en talos ou postes. En conxunto, o chasco ten aspecto rechoncho e cola e ás curtas, exhibindo rápidos movementos de cola e ás cando está inquieto.
O chasco común ocupa hábitats abertos con vexetación baixa ou arbustos espallados. Atópase en ermos, landas, bordes de bosques abertos, matogueiras de toxo e breixo, e moi comunmente en contornas agrarias tradicionais: sebes, valados, campiñas con sebes vivas, marxes de camiños con silveiras, etc. Gústalle ter pousadoiros expostos (estacas, arbustos baixos, aliñacións de pedras) desde os que divisar insectos. Na Limia, aínda que boa parte da chaira é agrícola intensiva (menos idónea), o chasco aparece nas marxes de cultivos onde hai valados con arbustos, en pasteiros con uz e xestas, en xunqueiras secas e en zonas de baldio lindeiras cos campos. Tamén ocupa as beiras dos camiños rurais con abundante herbaza e pequenas sebes. É unha especie moi tolerante e versátil, presente desde zonas costeiras ata vales interiores. Na comarca prefire os sectores con mosaico de prados e cultivos con sebes, como a periferia da antiga lagoa e as faldas de outeiros.
É principalmente insectívoro. Alimentase de toda clase de insectos e outros invertebrados pequenos: formigas, escaravellos, saltóns, moscas, bolboretas, arañas, e tamén miñocas cando están dispoñibles na superficie. Ten unha forma característica de alimentarse: utiliza un pousadoiro baixo (un talo de toxo, un arame, unha pedra) como atalaia; dende alí observa o chan e a vexetación circundante en busca de movementos de presas. Cando detecta un insecto, lánzase rápidamente ao aire ou ao chan para capturalo, nun breve voo acrobático, e volve ao pousadoiro para consumilo. Esta técnica de perchar e cazar é moi típica do chasco. Ademais, pode perseguir insectos en voo a pouca altura cun voar errático. Durante o inverno, cando hai menos insectos, pode complementarse con sementes pequenas ou froitos silvestres (p. ex. amoras de silva). Porén, o seu metabolismo e pico están optimizados para presas animais. En ambientes agrícolas, adoita seguir tractores ou gando que moven a herba, para atrapar os insectos que se desprazan.
A reprodución comeza a finais de marzo ou abril. As parellas establécense e defenden un pequeno territorio. O macho exhibe vocalizando dende puntos altos e facendo voos cortos chamativos para marcar presenza. O niño constrúeno a femia e o macho colaborando, situado moi preto do chan (mesmo no chan) oculto entre a herba mesta, bases de toxos ou matos baixos. É unha cunca feita de talos secos, raiceiras e musgo, forrada con materiais máis finos (pelo, plumas). Poñen típicamente 5 ou 6 ovos de cor azul claro con manchas avermelladas febles. A femia incuba durante uns 13–14 días, mentres o macho lle trae alimento e vixía o territorio. Os polos nacen espidos e totalmente dependentes. Ambos proxenitores aliméntanos con insectos e larvas. Os pitos permanecen no niño sobre 12–15 días. Pasado ese tempo, saltan fóra e escóndense pola vexetación, aínda incapaces de voar ben; os pais seguen alimentándoos e alertándoos de perigos. O chasco pode sacar dúas niñadas por tempada (unha en abril e outra en xuño, por exemplo) se hai alimento abondoso. O éxito reprodutor pode verse mermado por depredación (por raposos, gatos ou corvos que dean co niño) ou por tarefas agrícolas (desbroces, queimas) feitas na época de niño. Con todo, é unha especie relativamente prolífica e cunha poboación estable.
O chasco común é considerado residente en gran parte de Galicia, e na Limia tamén se atopa presente todo o ano. Moitos individuos son sedentarios, aguantando os invernos se non son moi rigurosos. Porén, hai un certo movemento estacional: a finais de verán a poboación local increméntase con xuvenís e posiblemente con chascos doutras latitudes que pasan en migración. Algúns poden migrar cara ao sur da península ou norte de África para invernar, pero sempre queda un contingente invernante na comarca. Durante o inverno concéntranse en lugares algo máis abrigados e baixan de altitude se hai neve. Na primavera (dende febreiro) recupéranse os territorios e arrinca a reprodución. Polo tanto, é unha especie residente parcial: presente todo o ano con lixeiros fluxos migratorios. No inverno obsérvanse menos parellas e máis individuos illados ou en pequenos grupos familiares, pero nunca desaparece completamente da Limia.
O chasco é unha ave bastante común na Limia, especialmente nas zonas de mosaico agropecuario e matogueira. Non está ameazado globalmente (categoría LC, preocupación menor). A transformación de certos hábitats en monocultivos intensivos pode facerlle perder algúns territorios, pero pola contra, a abondosa presenza de valados e parcelas en barbeito xoga ao seu favor. Podémolo considerar común e con poboación estable na comarca. De feito, a Limia serve de refuxio invernal para chascos procedentes de áreas máis frías do centro-norte de Europa, dado que hai observacións invernais regulares. Como indicador, en percorridos por camiños rurais é habitual ir vendo machos de chasco pousados en estacas cada poucos centos de metros. Por suposto, cómpre vixiar a súa evolución, pois cambios nas prácticas agrarias (eliminación de sebes, uso intensivo de praguicidas que reduzan insectos) poderían afectalo negativamente. Pero a día de hoxe, o chasco segue a ser un dos paxariños máis característicos dos campos e veigas da Limia, presente incluso en parques periurbanos ou leiras abandonadas con mato baixo.





